Ab omnibus fidelibus recte saneque sapientibus utile judicatur et congruum, ut universa negocia quę ad Dei cultum et ad incrementum dignitatis æcclesiaticę disponuntur, ab ipsis suis auctoribus posteritati fidelium testamentis legalibus et litteris commendentur. Hac igitur auctoritate premonitus, ego, in Dei nomine, Cluniensis monasterii monachus et presbiter Odilo, hujus regionis et patrię advenas et cives per succedentia tempora scire volo et desidero, quoniam fratres mei mihi omnibusque nostris amicis inlustrissime dulcissimeque memorię Beraldus, Aniciensis ęcclesiæ prepositus, et Bertrannus, et domnus Stephanus honorabilis senior, et vir bonę simplicitatis Ebo, in quodam suo prediolo pari voto parique desiderio decreverunt construere monasteriolum, et secundum suę possibilitatis modulum ad Dei ordinare servicium. Sed quidam illorum, proh dolor! acerbissimis casibus et infortuniis impediti, quidam vero natura sorte preventi, non potuerunt incipere quod desiderabant perficere. Post mortem vero illorum, convenerunt mecum filii eorum cum aliis nepotibus meis et consanguineis et pluribus suis fidelibus; ceperunt etiam conqueri quod pro excessibus supradictorum fratrum meorum, patrum et parentum et seniorum suorum essent acturi, vel si aliquid possemus invenire consilium, quod eis a Domino prestaret salutare remedium. Quod nullum aliud potuimus invenire salubrius vel consequentius, nisi ut illud ipsum studeremus incipere, et secundum nostrum posse perficere, quod ipsi nobis reliquerunt in deliberatione: videlicet ut ad votum illorum in aliquo suo prædiolo ędificemus monasterium, et secundum nostrum posse ad Dei ordinemus servitium. Hoc etenim consilio definito, et ab omnibus nostris amicis et vicinis alacribus vocibus conlaudato, incepimus ædificare æcclesiam in quodam proprii sui juris monticulo qui Volta vocatur, eo quod preterfluentibus aquis Hylaris fluminis partibus ex tribus concluditur, et ut ita dicam quasi sinuatim involvitur. Post peractam vero aliquantam partem ædificii, cum consilio fidelium vicinorum decrevimus in ipso ędificio oratorium consecrare a domno Stephano Arvernorum episcopo venerabili. Quod et factum est XVIII kalendas octobris, in exaltacione Dominicę crucis et passione beati Cornelii papę et beatissimi Cypriani victoriosissimi martyris. In ipsius namque oratorii consecrationis die, ego in primis frater Odilo una cum nepotibus meis, filiis fratrum meorum et sororum mearum, domno videlicet Stephano, Aniciensis æcclesię preposito et ejus fratre Beraldo, et domno Hildegario, supradictę ecclesię clerico et canonico, Beraldo quoque supradicti fratris mei Ebonis filio, Wilelmo etiam filio quondam fratris mei Wilelmi honestissimi viri, et filiis ejus Geraldo etiam et Rotberto, Beraldo, Odilone et Hicterio, cum consilio sororum nostrarum, dominę videlicet Blismodis, venerabilis abbatissę et Aldegardis, secundum seculum nobilissime matronę, omnes simul Deo omnipotenti, vivo et vero, incommutabili et æterno, sanctę et individuę Trinitati, Patri et Filio et Spiritui Sancto, et beatissimę genitrici Dei et Domini nostri, semperque virgini Marię, et sanctis Angelis et Archangelis, et omnibus celestis glorię civibus, patriarchis, et prophetis, et dilectis Domini Johanni Baptiste et Johanni Euvangeliste, et beatis apostolis Petro et Paulo, ceterisque apostolis et apostolicis viris, Innocentibus et omnibus sanctis martyribus, confessoribus et virginibus, offerimus quasdam res quas parentes nostri jure hereditario possederunt, quasdam quas a suis honestissimis senioribus studiosissimo fidelitatis obsequio adquisiverunt. Sunt autem ipse res in comitatu et episcopatu Arvernensi. In primis supradictus monticulus, ut dictum est, sinu jam dicti fluminis involutus, et ęcclesia ex alia parte fluminis in honore sancti martyris Cirici consecrata; villula etiam eidem loco proxima quę vocatur Forsanguis, et unus mansus eidem villulę contiguus, qui vocatur Plania; æcclesia vero in villa Saraziaco et omnis ipsa villa, excepto illa parte quę in sorte supradicti Wilelmi nepotis nostri venit. Est et alia villa supradictę æcclesię proxima, que diminutivo nomine Saraziacellus vocatur. Hanc enim villulam et supradictum villare qui vocatur Forsanguis, domnus et carissimus frater meus Stephanus per cartam donationis ad perfitiendum opus quod pre manibus tenetur, vivus adhuc et sospes contulit, et ex hac vita discedens reliquid. Est et alia villa in ipso comitatu, qui vocatur Montaniacus, quę ex hereditate Golfaldi avunculi nostri, ad nos pervenit. Sunt et alię duę æcclesię, non cum duabus, sed cum una parrœchia consistentes, in episcopatu Vallavensi, una in honore sancti Johannis Domini precursoris, et alia in honore beati Petri apostoli consecrata. Et in villa Lisaco eam partem quam Beraldus prepositus et Bertrannus frater ejus visi sunt habere totam ex integro. Et in Capilliaco hoc quod domnus Bertrannus habere visus est. Hæc omnia suprascripta, cum omnibus rebus ad se pertinentibus, offerimus, ut supradictum est, Deo, omnibus sanctis ejus, pro liberatione et ereptione, salute et requie supradictorum virorum Beraldi, Bertranni, Ebonis et Stephani, pro quibus hæc oblacio specialiter fit, et aliorum fratrum suorum Hicterii, Eustorgii, Wilelmi et Hicterii; pro salute quoque patris eorum Beraldi et ejus genitoris Hicterii illustrimorum virorum, omniumque parentum, consanguineorum, et fidelium ipsorum et nostrorum, tam vivorum quam defunctorum, utriusque sexus, ætatis et ordinis, et eorum qui ad hoc opus perficiendum et custodiendum et stabiliendum nunc consilium et adjutorium præstant, et per succedentia tempora præstiterint; et omnium fidelium christianorum, ut misericordia, pietas et gratia Domini nunc et in futuro vel in ęternum omnium illorum misereatur et nostri. Supradictum locum et omnia quę nunc ad ipsum locum pertinere videntur, et deinceps per cuncta spatia succedentium temporum a fidelibus christianis in prædiis et quibuslibet rebus vel oblationibus eidem loco concessum fuerit sub protectione et tuitione beatorum apostolorum Petri et Pauli et defensione pontificum apostolicæ sedis et gubernatione abbatis et monachorum Cluniensium constituimus, et ab omni servitute et exactione humane improbitatis liberum esse decernimus. Ordinamus namque et cum omni desiderio præobtamus, ut Clunienses abbates et monachi istum locum teneant semper et possideant, et in Dei servitio secundum regulam Sancti Benedicti sicut et cętera monasteria ad se proprię pertinentia, ut dictum est, ad cultum divine religionis ordinent et disponant. Si cui forte hęc nostra sanctio ..., sciat profecto dignum nos duxisse ut illius loci sancta congregatio ex nostra paupertate aliquid servitutis habere se recolat; propter cujus reverentiam et meritum aliquis ex nostro genere honorem secundum Deum et secundum seculum visus est obtinuisse, et parentibus etiam nostris et nobis ipsis non parvos profectus constat evenisse. Ceterum si quis adversus testamentum nostrę oblationis et donationis aliquam aliquando calumpniam inferre præsumpserit, contra censuram divini juditii et mundanarum legum jura se fecisse recognoscat. Si penitendo emendare voluerit, indulgenciam percipiat. Si vero emendare noluerit et magis in sua malitia perseverare disposuerit, quod petierit non vindicet, sed quod meretur percipiet, ita ut hic leges pro tali criminę promulgatas persolvat, et in æternum pœnas perpetuas luat. Signum domni Odilonis abbatis, cujus voto et desiderio hęc carta conscripta est. S. nepotum suorum, Stephani videlicet, Beraldi, alterius Beraldi, iterumque tercii Beraldi, Aldigerii, Wilelmi, Odilonis. S. Petri. S. Bernardi. S. Poncii. S. Dalmacii. S. Poncii. S. Blismodis. S. Aldiardis. S. Auxilię. Facta est autem hec carta anno ab incarnatione Domini millesimo XXV.