Sanctissimo patri et domino I[nnocentio], ordinatione divina summo pontifici, B[ernardus], ejusdem permissione Gebennensis ecclesie minister, et [Hugo], Remensis archidiaconus, sue sanctitatis sui, salutem et tam debite quam devote subjectionis et obedientie famulatum. Veneramus, pater sancte, Cluniacum, ad capitulum generale, set cum domnus abbas se per litteras excusasset, quod illuc venire non poterat, a priore et monachis de Karitate, quos inobedientes et rebelles invenerat, praviter impeditus, et diffinitores capituli, cum prioribus ibidem congregatis, ibidem evocasset ad Caritatem, ut ibi tam de rebellione prioris et monachorum, quam de aliis agendis communiter tractaretur, idem diffinitores et priores ad mandatum abbatis, et nos ad preces eorum, cum ipsis venimus usque Marchiam, castrum quod est prope Karitatem. Cum autem illis ibidem remanentibus, nos ad Karitatem iremus loquturi de pace cum abbate Cluniacensi et priore et monachis de Karitate, portas invenimus obseratas; verum cum quidam supra muros apparerent, rogavimus ut nos intrare procurarent, ipsi nobis responderunt quod sine mandato prioris nullatenus pateret ingressus. Cum autem quidam serviens comitis Nivernensis interrogasset qui essemus, et a nobis didicisset, rogatus a nobis, ivit ad priorem, ut ingrediendi nobis licentiam postularet; eo autem longam faciente moram, ego archidiaconus ad aliam ville portam diverti, ut temptarem si aliunde possemus ingressum habere, set nichil profeci. Ad ultimum, non post lungam expectationem serviens comitis reportavit, quod in villa non ingrederemur, quia ad capitulum generale veneramus. Sic igitur repulsam passi, reversi sumus ad Marchiam. Die vero sequenti, ego Gebennensis episcopus, magistrum Ph. officiarium Nivernensem rogavi, ut priorem de Caritate adiret et impetraret ingressum, quia libenter de pace cum ipso et fratribus suis loqueremur. Ipse vero cum priore loqutus, nobis respondit quod prior nullomodo nos intrare permitteret, nec ad me veniret, nec mecum loqueretur. Tercia vero die, qui fuit XII kalendas maii, cum diffinitores et priores ad villam simul accedere proposuissent, ut temptarent si cum priore et monachis loqui potuissent, et ad abbatem suum accessum habere, venerunt servientes comitis inhibentes ne ad Caritatem accederent, quia gravia pericula illis incomberent in personis et equitaturis eorum; nos vero duos introducerent, si possent, set nullo modo intraremus, si cum diffinitoribus et prioribus veniremus. Et cum ad villam de Caritate reversissemus, occurrit nobis thesaurarius Turonensis; nos ad quamdam ville portam duxit, et post longam expectationem, cum magna difficultate, prior ibidem venit cum militibus, servientibus et equis armatis, et monachis baculos magnos ferentibus. Cui, thesaurario Turonense, cantore Bituricense, et archidiacono Altisiodorense presentibus, proposuimus verbum pacis, ostendentes qualia dampna ex hac discordia poterant provenire et quam gravis infamia, non solum ipsis, set aliis religiosis, occasione hujus dissensionis incumbebat; obtulimus etiam ex parte diffinitorum et capituli generalis quod parati erant corrigere, si qua forent corrigenda, tam erga abbatem quam priorem et monachos, cum auctoritate capituli generalis a sanctitate vestre paternitatis approbati, potestatem haberent corrigendi tam in capite quam in membris. Ipse vero respondit quod de diffinitorum vel capituli generalis non curabat, cum de spiritualibus non nisi coram nobis, ad quod appellaverat, sicut dicebat, resideret, et de temporalibus coram comite, in cujus custodia erat; nec aliquod verbum pacis aut compositionis aliter admitteret, quamdiu abbas Cluniacensis in villa foret. Dicebat enim quod ecclesia Cluniacensis eos aliquandiu gravaverat, et dictum erat ei, quod abbas illum a prioratu proposuerat amovere, et monachos per domos alias collocare, et ideo noluerunt abbatem recipere venientem. Postea rogavimus ut nos cum abbate Cluniacensi loqui permitteret. Ipse vero post multa consilia dixit, quod me Gebennensem solum, cum suis et servientibus comitis, cum abbate loqui sustineret, ita quod quicumque vellent exire. Remanente igitur extra villam archidiacono Remensi, solus ingressus sum, et proponens abbati quicquid in tali facto videbantur expedire, respondit quod monachos de Caritate, tanquam bonus pater, in spiritu mansuetudinis paratus erat recipere, si tanquam boni filii venirent ad ipsum, et se consilio religiosorum quantum secundum Deum posset dispensaturum, et actiones injuriasque, quas eidem intulerant, remissurum. Cum enim pro utilitate ipsorum ad domum de Caritate veniret, obseraverunt portas ville, quibus per quosdam fratres reseratis, cum monasterium ingredi sicut pastor ecclesie et dominus ville voluisset, violenter a monachis repulsus est, qui equos suos capientes, et a tractibus monasterii lapides immensos in eum proicientes, ipsum divina misericordia protegente, equum suum graviter vulneraverunt, et servientes sui tres capti fuerunt a servientibus comitis, qui cum monachis villam ne intraret custodiebant. Verum necessitate compulsus, ad domum cujusdam burgensis in qua manebat declinaverat, dolebat plurimum quod executio mandati vestri de revocandis alienatis impediebatur, cum propter hoc ad deliberandum et tractandum cum ipsis accesserat, et magnam partem pecunie sine difficultate et dampno ecclesie se jam immisse, nisi per illos staret, proponebat. Audito igitur abbatis responso, ad priorem et monachos veni in curia monachorum verbum pacis diligenter illis proponens, et quod ab abbate benignum acceperam, rursum similiter ex parte definitorum et capituli generalis, quod libenter corrigeretur, si quid foret circa abbatem et ipsos corrigendum. Monachi vero dixerunt quod non curabant de abbate vel diffinitoribus seu capitulo generali, nec pacem eorum vel per eos querebant. Prior vero addidit, sicut prius dixerat, quod nullum verbum pacis quamdiu abbas in villa esset admitteretur, sive prior remaneret, sive non. Cum igitur aliud a priore et a monachis responsum habere non possemus, interrogavi priorem, si monachi venientes ad abbatem suum securi essent ab illo et suis. Respondit quod nulli faciebat gratiam; et cum instarem ut mihi plenius responderet, dixit quod neminem assecurabat. Et statim Lecherius, serviens comitis, ipso priore presente, nec contradicente, subinjunxit quod si monachi Cluniacenses portas ville tangerent de cetero, periculosum personis foret, et equos averterent, et prohibuit ne quam pluris apud Marchiam, castrum comitis, ubi prius hospitati fuerant, remanerent. Exeuntes igitur villam, archidiaconum Remensem invenimus, et venientes pariter ad diffinitores et priores, interrogaverunt si aliquod boni invenissemus, aut conjurando profecissemus. Quibus prout feceramus, diligenter et ordinate narravimus. Ipsi vero juxta muros ville sedentes, capitulum suum ordinaverunt, et habito diligenti tractatu, sententiam suam formaverunt, quam nobis vocatis et audientibus, diffinitores in scriptis redactam protulerunt. Gaufridum, priorem de Karitate, quia ad capitulum generale venire contempsit, et abbatem suum ad domum de Karitate venientem non admisit, set violenter cum armis rejecit, et quia ipsos ad corrigendum venientes, portis obseratis, turpiter rejecit, autoritate Dei et sua et generalis capituli, propter inobedientiam, contumaciam et rebellionem manifestam, et alias causas, excommunicantes et ab administratione domus deponentes, sigilla ejusdem G. et conventus dampnaverunt; similiter omnes complices suos excommunicaverunt, nisi infra septem dies resipiscerent et regulariter emendarent; et ne domus de Karitate deperiretur, fratrem W. priorem domui de Karitate preposuerunt, ipsius administrationem concedentes. Videat igitur sanctitas vestra quid super hiis sit agendum. Actum anno incarnationis Dominice M^o CC^o duodecimo, mense aprili.