Innocentius, episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ... Pruliacensi, Cisterciensis ordinis, ... Sancte Columbe et ... Sancti Satiri abbatibus, Senonensis et Bituricensis diocesum, salutem et apostolicam benedictionem. Cum olim grandes et graves, deformes et enormes injurie, quas Gaufridus, tunc prior, et conventus monasterii de Caritate dilecto filio Cluniacensi abbati dicebantur temere irrogasse, seriatim fuissent exposite coram nobis, nos eisdem in apostolicis litteris per ordinem comprehensis, venerabilibus fratribus nostris ... Trecensi et Meldensi episcopis, ac dilecto filio ... Latiniacensi abbati, per ipsas dedimus litteras in preceptis, ut ad locum ipsum personaliter accedentes, et inquirentes super hiis plenius veritatem, si rem invenirent taliter se habere, latam propter hoc in dictum G. depositionis a regimine prioratus sententiam, auctoritate apostolica confirmantes, et approbantes nichilominus substitutionem de Willelmo in ipsius loci priorem et dampnationem sigillorum eorumdem G. ac conventus per diffinitores generalis capituli factam, excommunicationis sententiam in jam dictum G. ac ejus complices promulgatam ab ipsis, facerent usque ad satisfactionem condignam firmiter observari; contradictores quoslibet aut rebelles, sive monachi, sive clerici, sive laici essent, per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compescendo. Cum igitur iidem judices ad predictum monasterium accessissent, mandatum apostolicum impleturi, monachi loci ejusdem, sicut nuper Helyas monachus et magister Guido, procuratores Cluniacenses, in nostro auditorio recitarunt, ipsis januas monasterii, quemadmodum abbati Cluniacensi fuerant, obserantes, eosdem ingredi nullatenus permiserunt. Ipsi vero mandatum nostrum exequi cupientes, in villa ipsius loci curaverunt super prepositis sollicite inquirere veritatem, et cum plene constitisset eisdem prefatos monachos ea que de ipsis nobis insinuata fuerant, et graviora etiam commississe, dictam depositionis sententiam ac substitutionem prioris, dampnationem etiam sigillorum, appellatione cujusdam, qui se pro conventus procuratore gerebat, reputata frivola, confirmarunt, excommunicationis sententiam in sepedictum G. ac ejus complices promulgarunt, precipientes firmiter observari. Set ipsis divina nichilominus officia celebrantibus, iidem judices, attendentes quod per districtionem canonicam eorum emollire duritiam non valebant, karissimum in Christo filium nostrum Philippum, regem Francorum illustrem, per suas litteras rogaverunt, ut nobilem virum [Herveum], comitem Nivernensem, qui dictos monachos in hujusmodi fovere malitia videbatur, ab ipsorum injusto favore compescens, regali potentia insolentiam comprimeret eorumdem. Cum ergo idem rex prefato comiti precepisset, ut substitutum priori, temporalia faciens assignari, dictos monachos in sua ulterius malitia non foveret, ac idem mandatum differet regium adimplere, rex zelo justitie ac fervore nostre devocionis accensus, contra dictum comitem, cujus fulti potentia monachi memorati latis auctoritate nostra sententiis temere obviabant, precepit exercitum congregari; cujus metu licet temporalia dicto priori per prefatum comitem fuerint assignata, monachi tamen in sua nichilominus contumacia persistentes, tam ipsi priori quam Cluniacensi abbati debitam exhibere obedientiam contradicunt. Unde nobis humiliter supplicarunt, ut ad rebellionem hujusmodi obviendam, apostolicam manum apponere dignaremur. Pro monachis vero de Caritate fuit a Johanne et Nicholao, monachis, procuratoribus eorumdem, ex adverso responsum: quod jam dictis sententiis in eorum priorem et ipsos post appellationem ad nos legitime interpositam promulgatis, Cluniacenses nuntii prevenientes, terminum qui fuerat ad prosequendum appellationem prefixum, nostras ad prefatos judices litteras impetrarunt, multis expressis mandatas, et suppresso quod ipsi episcopi, nostro non expectato mandato, quod in litteris continebatur eisdem, jamdudum auctoritate propria fuerant exequti. Licet autem dicti prior et monachi non solum suspectos haberent judices memoratos, verum etiam manifestos adversarios reputarent, pro reverentia tamen apostolice sedis, ipsos in monasterio cum moderato numero sociorum, benigne ac devote recipere voluerunt; set quia ipsis a pluribus fuerat nuntiatum, quod abbas et monachi Cluniacenses, qui non parva multitudine stipati advenerant, monasterium per violentiam decreverant occupare, idem volentes hujusmodi obviare periculo, prefatis judicibus humiliter supplicarunt, et obtinuerunt ab eis, ut in eorum ecclesia Sancti Petri, sita juxta idem monasterium, convenirent. Partibus igitur ibidem in eorum presentia constitutis, monachorum proposuit procurator, quod dicti judices litterarum nostrarum auctoritate procedere non debebant, quia si nobis reseratum fuisset, eosdem quod emendabamus in ipsis auctoritate jam esse propria exequtos, causam nullatenus comississemus eisdem. Unde cum impetratores ipsarum talem supresserint veritatem, qua expressa jam dictas litteras ad ipsos minime inpetrassent, eis non erat auctoritate illarum ullatenus procedendum, presertim cum ejusdem monasterii nuncii propter hoc dudum ad sedem apostolicam accessissent, opponens nichilominus alias exceptiones legitimas et multiplices, contra eos causas suspicionis allegans, ad quas probandas arbitros postulant instanter, quibus contempte, jure canonico pariter et civili sibi penitus denegatis, nostram audientiam appellavit, personas et bona monasterii sepedicti appostolice protectioni supponens; set iidem nichilominus, una eodemque die ad receptionem testium et publicationem, deliberationem consilii, et decisionem negocii temere properantes, quod per abbatem et diffinitores predictos factum extiterat, pro sue voluntatis libito confirmarunt. Ad hoc apostolici mandati finibus non contenti, cum comitem supradictum ad oppressionem monasterii, utpote qui processus iniquitatem noverat, inculcatis precibus et preceptis inducere nequivissent, ad regem se convertere predictum, et regiam puritatem circumvenire multipliciter presumpserunt, suggerentes eidem veritati contraria, et ipsum quasi ex parte nostra precibus onerantes. Qui credens eosdem accensos zelo justicie sic instare, comiti memorato precepit, ut substituto W. predicto temporalia faceret assignari. Set jurisperitis, quorum consilium idem comes accedens Parisius sollicite requisivit, processum judicum predictorum extitisse iniqum concorditer respondentibus, eodemque comite propter hoc mandatum regium exequi differente, rex ipsorum judicum et Cluniacensis abbatis suggestionibus iterum circumventus, contra comitem predictum precepit exercitum congregari; et sic comes, vi metuque compulsus, ad monasterium accessit cum regio marescalco, mandatum regis contra propriam voluntatem et conscientiam expleturus. Monachi vero, subito visa multitudine armatorum, contenti, se vestibus ecclesiasticis induerunt, et sic induti occurrerunt ad monasterii portas, opponentes armatis ymagines crucifixi et reverendas sanctorum reliquias, ac ipsum Christi corpus sacratissimum obtendentes, ac ex parte Dei et nostra prohibentes eisdem, ne monasterium apostolice petitioni suppositum presumerent violare. Qui licet primo facinus exhorruerint, postea tamen per alium competentiorem aditum calcata reverentia irrumpentes, sacras ecclesie valvas ausu temerario confregerunt, et insano tumultu singula perscrutantes, prefato W. assignaverunt granarium, cellarium, dormitorium et officinas monasterii universas; fratres loci ejusdem vix in oratorio claustri, quo stupefacti confugerant, relinquentes, ubi necessariis nova eis inhumanitate subtractis, et prohibito ne quisquam ipsis audeat aliquid ministrare, in tanto sunt necessitatis articulo constituti, ut ad vite sustentamentum non habeant, nisi quod quidam boni viri eisdem misericordia moti, furtim porrigunt per fenestras. Unde nobis fuit ex parte ipsorum humiliter supplicatum, ut tam gravi calamitati et calamitoso gravamini, secundum consuetam apostolice sedis clementiam, succurrere dignaremur. Nos igitur hiis et aliis que a partibus fuere proposita, plenius intellectis, quia manifeste cognovimus predictos judices perperam processisse, cum, ut exceptiones alias taceamus, causam nullatenus commisissemus eisdem si nobis revelatum fuisset, quod ea que per ipsos exequenda mandavimus auctoritate propria publice denunciaverant per dioceses suas, et districte mandaverant observari. Unde occasione rescripti per talem subreptionem obtenti nequaquam procedere debuissent; quia etiam fines nostri excedentes mandati, brachii secularis auxilium invocarunt, dum eorum ad nos relatione prudente, partes super ipsorum processu in nostro auditorio litigabant, cum etiam graviter posset impediri ecclesiastica utilitas et libertas, si quolibet judice imperito forsan aut etiam malitioso temere jaculante sententiam, rex seu quicumque alius princeps ad ecclesiastica bona manum extenderet, quasi eandem executorum sententiam mandaturus, ac etiam ex hoc grave posset inter sacerdocium atque regnum scandalum generari, quicquid ab eisdem judicibus taliter factum est vel ab aliis per studium eorumdem, de fratrum nostrorum consilio, irritum decrevimus et inane. Verum quia per expressam confessionem monachorum de Caritate, nobis constitit evidenter Cluniacensem abbatem possessionem instituendi ac destituendi pro sue libito voluntatis in monasterio de Caritate priores, et corrigendi ac ordinandi que corrigenda et ordinanda vidisset per viginti annos; licet dicti monachi de Caritate eandem usurpatam asserant habuisse, nos exigente justicia, sibi ejusdem possessionis commodum conservantes, tam destitutionem dicti G. a regimine prioratus, quam substitutionem prefati Willelmi, et sigillorum dampnationem jam dictam, excommunicationis quoque sententiam, quam in eumdem G. et ejus complices idem abbas propter rebellionem hujusmodi promulgavit, auctoritate apostolica duximus confirmandas. Ideoque discretioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus premissas destitutionis et institutionis ac dampnationis sigillorum sententias, facientes per censuram ecclesiasticam, sublato appellationis obstaculo, firmiter observari, ac thesaurum, privilegia, libros, cartas et universa ecclesiastica ornamenta, a quibuscumque alienata fuerint vel substracta, monasterio restitui memorato; dicto abbati ex parte nostra firmiter injungatis, ut possessionibus et aliis quibus monachi memorati per dictos comitem et marescalcum, seu quoscumque alios spoliati fuerint, eorum priori ac ipsis plenarie restitutis, eisdem beneficium absolutionis impendat et paterna ipsos benignitate pertractet, ac possessiones alienatas in enormem ejusdem monasterii lesionem ad jus et proprietatem ipsius, secundum formam in nostris litteris comprehensam, juxta quod in nostra presentia ejus monachi anno preterito promiserunt, studeat nunciare. Ceterum si dicti prior et monachi de Caritate, omnis vel major aut sanior pars eorum, super libertate monasterii sui de jure voluerint experiri, nos eos benigne, cum requisiti fuerimus, audiemus sicut videbimus expedire. Taliter autem satagat ipse abbas pacificare et reformare statum monasterii memorati, conservando rationes et immunitates ipsius, ne nos propter ejus negligentiam aut insolentiam compellamur de dicto monasterio aliud ordinare. Quod si non omnes hiis exequendis poteritis interesse, duo vestrum ea nichilominus exequantur. Vos denique filii abbates, super vobis ipsis et creditis vobis gregibus taliter vigilare curetis, extirpando vicia et plantando virtutes, ut in novissimo districti examinis die coram tremendo judice, qui reddet unicuique secundum opera sua, dignam possitis reddere rationem. Datum Lateranni, XIIII kalendas januarii, pontificatus nostri anno quinto decimo.