In nomine Domini. Amen. Anno incarnationis ejusdem millesimo ducentesimo nonagesimo septimo, indictione XI, per presens publicum instrumentum cunctis appareat evidenter, quod cum reverendus pater dominus Bertrandus, Dei gratia abbas Cluniacensis, per comitatum Burgundie, causa visitandi monasteria, prioratus, et loca ordinis Cluniacensis transsitum faceret, ad abbatiam Balmensem ejusdem ordinis, re et fama, ut dicebat dictus abbas, visitatione et correctione quamplurimum indigente, personaliter accedere niteretur et vellet, et ad hec significanda et dirimenda abbati et conventui dicti monasterii Balmensis quemdam dicti ordinis Cluniacensis priorem, videlicet fratrem Milonem, priorem de Mortua Aqua, die jovis ante festum beati Andree apostoli transmissum, una cum dicti reverendi patris littera tenorem qui sequitur continente: «Frater Bertrandus, miseratione divina Cluniacensis ecclesie minister humilis, significat abbati et conventui monasterii Balmensis, ordinis Cluniacensis, Bisuntinensis dyocesis, quod causa visitandi ad dictum monasterium Balmense hac instanti die martis post festum beati Andree apostoli accedere personaliter et ibidem visitationis officium idem abbas Cluniacensis exercere proponit officii sui debitum exequendo. Datum apud Monay, die jovis post festum beati Clementis, anno Domini M^o CC^o nonagesimo septimo.» Dictusque prior de Mortua Aqua, ad portas dicti Balmensis monasterii veniens, per potentiam dictorum abbatis et conventus Balmensis passus repulsam fuisset, ut dicebat, et a quibusdam monachis dicti monasterii [cum] multitudine armatorum inibi per eos congregatorum eidem comminatum fuisset, quod ne cito et cicius recederet et abiret, mortis periculum aut alias proprii corporis non modicum incurreret detrimentum. Dictus reverendus pater, dicto priore ad eum redeunte et predicta nuntiante, hec audiens ad eorumdem abbatis et conventus Balmensis monasterii malitiam, ut dicebat, convincendam et prout melius et racionabilius posset fieri reformandam, religiosos viros de Longo Ponte et de Vallibus, priores conventuales dicti Cluniacensis ordinis, ad dictum Balmense monasterium die veneris sequenti, videlicet in vigilia beati Andree apostoli, pro suo adventu ad dictum monasterium causa visitandi et corrigendi denunciando iterato transmisit, eisdem prioribus tradens et deliberans quarumdam litterarum formam que sequitur continentem: «Nos frater Bertrandus, miseratione divina Cluniacensis ecclesie minister humilis, notum facimus universis presentes litteras inspecturis, quod cum nos monasteria et prioratus nostri ordinis Cluniacensis, in comitatu Burgundie existentes, visitatione et correctione fame et re plurimum indigentes, ex officii nostri debito visitemus et in visitando modernis temporibus existamus et ad Balmense monasterium dicti nostri ordinis, Bisuntinensis diocesis, causa visitandi, fama publica deferente, exigente conscientia, nos opporteat personaliter declinare, abbati, priori, subpriori, obedienciariis et ceteris de conventu Balmensi, conjunctim et divisim precipimus et injungimus et mandamus, eosque salubribus monitis in Domino exortamus (sic) quatinus sic solerter et reverenter ad nostram visitationem et correctionem, prout melius de ratione et jure, statutis etiam, consuetudinibus, observanciis et privilegiis dicti nostri ordinis faciendum fuerit, se studeant preparare; nosque et nostros tunc temporis in victualibus et aliis necessariis procurare, quod nullus ex eorum parte inveniatur defectus, nullaque inobediencia, offensa aut rebellio notari valeant in predictis et si in hac parte dicti abbas, prior, subprior, obedienciarii et ceteri de dicto conventu Balmensi negligentes inventi fuerint aut rebelles, nos exnunc ut extunc ipsos abbatem, priorem, subpriorem, et obedienciarios predictos in hiis scriptis pro tali manifesta offensa excommunicamus et ceteros de dicto conventu monasterii Balmensis supponimus ecclesiastico interdicto. Nos vero ad denuncianda et injungenda et exequenda nostro nomine supradicta venerabiles et karissimos fratres nostros Odonem, priorem domus nostre de Longo Ponte, et Roletum, priorem domus nostre de Vallibus, camerarium nostrum Alemanie et Lotaringie, exhibitores presentium et eorum quemlibet in solidim, ad dictum monasterium Balmense duximus destinandos, quibus et eorum cuilibet committimus per has nostras litteras facultatem denunciandi, injungendi et exequendi nomine nostro supradicta, reportandique et audiendi quicquid dicti abbas, prior, supprior, obedientiarii et ceteri de dicto conventu Balmensi respondere et facere voluerint super premissis et premissa tangentibus, necnon de omnibus et singulis denunciationibus, publicationibus et requestis suis aut responsionibus et factis dictorum abbatis, prioris, subprioris, obedientiariorum et ceterorum de dicto conventu Balmensi conficiendi publicum instrumentum. In cujus rei testimonium presentibus litteris sigillum nostrum duximus apponendum. Datum apud Monay, die veneris in vigilia beati Andree apostoli, anno Domini M^o CC^o nonagesimo septimo.» Quiquidem priores dum ad dictum monasterium pro predictis nunciandis et faciendis personaliter accederent, nedum a dictis abbate et monachis dicta visitatio et correctio verbo seu facto eidem reverendo patri inhumaniter extitit denegata, verumetiam ab eisdem abbate et monachis et eorum procurantibus cum multitudine armatorum, equitum et peditum, in qua multitudine armatorum erant aliqui priores et monachi Balmenses, videlicet Guillelmus, prior Beate Marie Jurensis monasterii, et Gerardus, prior de Ledone, palam armati et vestibus secularibus desuper induti et cellerarius ac camerarius Balmenses, longe ante ingressum dicti monasterii maledicenter et irreverenter, dampnose et dampnabiliter extitit obviatum, qui montes et valles, vias publicas, passus communes et transitus taliter occuparunt et eos invaserunt, totque et tantas insidias prepararunt et verba comminatoria eisdem prioribus intulerunt, mala malis et deteriora pejoribus cumulando, quod ultra ire non potuerint, nec ausi fuerint; set dicta littera coram me Petro de Monte Biligardi, sacrosancte Romane ecclesie ac sacri imperii et alme urbis prefecti auctoritate publico notario, et inscriptis testibus, videlicet Stephano curato Sancti Albini presbitero, Guillelmo Giliberti de Lingonis clerico, domno Johanne de Arcu, ballivo in comitatu Burgundie, domno Odone de Bera, militibus, Stephano de Vienna, Hugone de Neblens, Johanne de Usies, Symone de Chymino dicto Corretain, domicellis, et pluribus aliis clericis et laicis ad hoc testibus vocatis et rogatis, juxta mandatum a dicto reverendo patre dictis prioribus de Longo Ponte et de Vallibus primitus requisitis, protestatione premissa ab eisdem prioribus de Longo Ponte et de Vallibus, quod libenter et libentius legerent et publicarent dictam litteram in monasterio Balmensi, si ad dictum monasterium Balmense liberum et securum habere possent et auderent accessum et ingressum, in campis perlecta et publicata, dicti priores de Longo Ponte et de Vallibus ad dictum reverendum patrem terrore, timore perterriti redierunt, nunciantes eidem quicquid fecerint et quid invenerint in predictis.

Quibus sic actis et dicto reverendo patri relatis, die sabati scripti in festo beati Andree apostoli, apud Monayum, me dicto notario et fratribus Odone de Longo Ponte et Roleto de Vallibus prioribus, Stephano Sancti Albini presbitero, Guillelmo Gilberti de Lingonis, Guillelmo de Novo Vico, Johanne de Sancto Valeciano, Durando de Marcigniaco, clericis, domnis Johanne de Arcu, baillivo in comitatu Burgundie, Othone de Bera, Renaudo de Sancto Secano, militibus, et

pluribus aliis clericis et laycis, testibus fide dignis ad hoc vocatis et rogatis presentibus, comparuerunt coram dicto reverendo patre fratres Guillelmus, prior Beate Marie Jurensis monasterii, et Gerardus, prior de Ledone, et quidam alii ex parte abbatis et conventus Belmensis (sic) dicentes et pretendentes quod dictus reverendus pater visitare seu corrigere in dicto monasterio maxime modernis temporibus non debebat, ea videlicet ratione, quia dicti abbas et conventus Balmensis a predecessore dicti reverendi patris super quadam gratia de obtinenda et percipienda in ordine Cluniacensi vicesima impetiti appellaverunt ad Sedem apostolicam et pendebat appelatio eorumdem. Ad quod respondit reverendus pater predictus, quod eorum appellatio, cum super visitatione et correctione a dictis abbate et conventu minime appellatum fuisset, ipsius visitationem et correctionem impedire non poterat, nec debebat, dicens dictus reverendus pater ulterius et pretendens quod propter hoc nil fiebat contra appellationem predictam, quamvis dicta appellatio frivola deberet dici et esset, nec eidem appellationi utpote frivole deferebat nec deferre aliquathenus [poterat]; intendebat se tamen visitare et corrigere eo quod super hiis a dictis abbate et conventu appellatum non extitit, ut est dictum, nec de jure, statutis et consuetudinibus ordinis liceat appellare, pretendens predecessorum suorum possessionem ad suam intentionem fondandam; producens iterum in medio, me notario et aliis testibus immediate suprascriptis presentibus, multa privilegia Sedis apostolice, Bisuntinensis archiepiscopi, comitis Burgundie, abbatis et conventus Balmensis monasterii et quamplurim[or]um aliorum fide dignorum littere et publica monimenta. Quibus lectis in publico et diligenter inspectis apparebat et apparuit eumdem dictum Balmense monasterium, cum membris ejusdem, ecclesie Cluniacensi maxime quoad articulum visitandi et corrigendi subesse; ad que cum monachi tunc presentes nec aliqui etiam pro eisdem aliquid sufficiens tunc temporis responderint, quin immo eorum appellatione obstinati, a dicto reverendo patre indecenter recederunt et abierunt. Idem reverendus pater eis abeuntibus et recedentibus iterum evocatis, in mei notarii et dictorum testium et aliorum plurim[or]um fide dignorum presentia, abbatem, priorem, suppriorem et alios obedienciarios de dicto conventu dictosque monachos excommunicavit in scriptis una cum omnibus fautoribus, complicibus et coadjutoribus eorumdem, supponens ceteros de dicto conventu, una cum Balmense monasterio, ecclesiastico interdicto. Iterum et pro tali manifesta offensa, idem reverendus pater dictos abbatem, priorem, subpriorem, obedienciarios et priores predictos excommunicari, ceterosque de dicto conventu suspendi et supponi una cum Balmense monasterio ecclesiastico interdicto per decanum Cluniacensem mandavit; quod et fecit idem decanus, me notario et testibus proximo suprascriptis et etiam infrascriptis et ad hec vocatis specialiter et rogatis. Rogans et requirens dictus reverendus pater viros religiosos, videlicet fratres Guichardum, priorem majorem, Johannem decanum, Cluniacenses, Odonem de Longo Ponte, Robertum de Vallibus, et Milonem de Mortua Aqua, prioratuum priores presentes, ut ipsi sigilla sua presenti instrumento apponant in testimonium omnium premissorum. Nos vero Guichardus, prior major, et nos Johannes, decanus, Cluniacenses, et nos Odo de Longo Ponte, Robertus de Vallibus et Milo de Mortua Aqua, prioratuum priores predicti, premissis omnibus presentes interfuimus et sigilla nostra presenti instrumento apposuimus una cum signo notarii infrascripti, in testimonium omnium premissorum a dicto reverendo patre requisiti et rogati.

Et ego Petrus, dictus Juvenis de Monte Biligardi, Bisuntine dyocesis, sacrosancte Romane ecclesie ac sacri imperii et alme urbis prefecti auctoritate publicus notarius, premissis omnibus prout superius sunt expressa una cum prioribus et testibus suprascriptis presens interfui, presens publicum instrumentum inde confeci, manu propria scripsi, publicavi et signo meo consueto signavi una cum sigillis priorum et decani predictorum a dicto reverendo patre requisitus et rogatus.